projekt Klassentreffen

ÖSTERREICHISCH POLNISCHE BEZIEHUNGEN

Über 100 Jahre beherrschte die Habsburger Monarchie einen Teil Polens. Während der nationalsozialistischen Herrschaft wurden Roma und Sinti, Jüdinnen und Juden aus Wien nach Lodz in das Ghetto Litzmannstadt verschleppt, polnische Zwangsarbeiterinnen mussten in Österreich arbeiten. Die Beteiligung vieler Österreicher an den Verbrechen des Holocaust in Polen droht heute in Vergessenheit zu geraten. Ab 1945 flüchtete die deutschsprachige Bevölkerung aus Polen nach Deutschland und Österreich. In der Gegenwart arbeiten viele Polinnen und Polen in Österreich.

Fragt man nach dem Bezug des Projekts Klassentreffen zu Wien und zu Österreich, so liegt dahinter die Frage nach den Beziehungen zwischen Österreich und Polen. Aus heutiger österreichischer Sicht scheint Polen wenig mit Österreich zu tun zu haben, historisch betrachtet war das anders.

Die Habsburger Monarchie war neben Preußen und dem zaristischen Russland einer der drei Staaten, die Polen von 1772 bis 1918 untereinander aufteilten. Schaut man noch weiter zurück, so war es der polnische König Jan Sobieski, der Wien den Sieg über die türkische Belagerung gebracht hat. Der Name eines Platzes in Wien erinnert heute noch an Sobieski. Weniger verankert ist im kollektiven Gedächtnis die österreichische Verstrickung in Polen während der Nazi-Zeit.

Zwischen 5. und 9.11.1941 wurden 5007 Roma + Sinti aus dem Burgenland ins Ghetto Litzmannstadt deportiert. Ca. 600 von ihnen starben im Ghetto Lodz, die übrigen wurden im Januar 1942 ins Vernichtungslager Kulmhof / Chelmno deportiert und dort umgebracht.
Fast 5000 Wiener Jüdinnen und Juden aus dem nationalsozialistisch vereinnahmten Österreich wurden ins Ghetto Litzmannstadt deportiert und von dort in die Vernichtungslager der Nazis in Polen.
Österreicher bekleideten hohe Stellungen in der Lagerleitung des Ghettos Litzmannstadt, so war beispielsweise der Vorarlberger Joseph Hämmerle einer der Stellvertreter des Ghettokommandanten Hans Biebow.
Zwischen 1939 und 1945 arbeiteten polnische Zwangsarbeiter in Österreich.
Flüchtlinge aus Polen und Lodz kamen 1945 nicht nur nach Deutschland, sondern auch nach Österreich. Heute leben noch Menschen in Österreich, die in Lodz aufgewachsen sind und dort zur Schule gegangen sind.
Zahlreiche polnische Arbeitsmigrantinnen und –migranten leben heute in Österreich und üben oft unattraktive Tätigkeiten aus.
In Wien besteht heute nicht nur ein Polnisches Institut, das zahlreiche kulturelle Veranstaltungen durchführt, sondern auch eine polnische Schule und eine polnische Kirche und polnische Spezialitätengeschäfte. In Wien sind einige polnisch-österreichische Vereine tätig und in Österreich werden polnischsprachige Medien hergestellt und vertrieben.

Unser Projekt möchte die Auseinandersetzung zwischen Polen / Lodz und Österreich / Wien vertiefen, Begegnungen herbeiführen, die wechselseitigen historischen Verbindungen bewusst machen und zu verbesserten Beziehungen zwischen den heutigen Bewohnerinnen beider Länder beitragen.

STOSUNKI POLSKO-AUSTRIACKIE

Przez ponad 100 lat monarchia habsburska miała pod swoim panowaniem część Polski. Podczas narodowosocjalistycznej okupacji wywieziono Romów i Sinti oraz Żydów z Wiednia do Łodzi do Getta Litzmannstadt , polscy pracownicy przymusowi świadczyli pracę w Austrii. Udział wielu Austriaków w zbrodni Holocaustu Polsce może ulec zapomnieniu. Z rokiem 1945 niemieckojęzyczni obywatel uciekają z Polski do Niemiec i Austrii. Dzisiaj wiele Polek i Polaków pracuje w Austrii.

Zadając pytanie o związek projektu „Spotkanie klasowe” z Wiedniem i Austrią, musimy się również zastanowić jakie są związki między Polską a Austrią. Dzisiejszy obywatelowi Austrii odpowiedział by, że nie wielkie, ale z historycznego punktu widzenia było inaczej.

Monarchia Habsburska była obok Prus i carskiej Rosji jednym z trzech państw, które w latach 1772 - 1918 podzieliły Polskę między siebie. Gdyby jeszcze głębiej spojrzeć w przeszłość, to właśnie polski król Jan Sobieski odniósł zwycięstwo podczas tureckiego oblężenia Wiednia. Jeden z placów we wiedeńskich upamiętnia do dziś Sobieskiego.

Ale o wiele mniej znane są powiązania Austriaków z Polską dotyczące w czasów nazizmu.

Między 5. a 9.11.1941 deportowano 5007 Romów + Sinti z Burgenlandu do Getta Litzmannstadt. Ok. 600 zmarło w getcie łódzkim, pozostałych deportowano w styczniu 1942 do obozu zagłady w i tam zamordowano Kulmhof / Chelmno.
Prawie 5000 wiedeńskich Żydów z przyłączonej przez nazistów Austrii deportowano do Getta Litzmannstadt a stamtąd do nazistowskich obozów zagłady w Polsce.
Austriacy zajmowali ważne stanowiska w administracji Getta Litzmannstadt, tak jak na przykład pochodzący z Vorarlbergu Joseph Hämmerle, jeden z zastępców komendanta getta Hansa Biebowa.
W latach 1939 - 1945 polscy robotnicy przymusowi pracowali w Austrii.
Uciekający z Polski i Łodzi w 1945 roku kierowali się nie tylko do Niemiec, ale również Austrii. Do dzisiaj mieszkają w Austrii, osoby, który dorastały w Łodzi i tam chodziły do szkoły.
Liczne emigranci zarobkowi mieszkają obecnie w Austrii i wykonują często nieatrakcyjną pracę.
W Wiedniu znajduje się nie tylko Instytut Polski, który organizuje wiele imprez kulturalnych, ale również działa polska szkoła i polski kościół, oraz sklepy z polskim specjałami. We Wiedniu działają polsko-austriackie instytucje, a w Austrii powstają i są dystrybuowane polskojęzyczne media.

Nasz projekt chce się przyczynić do pogłębienia dialogu między Polską/Łodzią i Austrią/Wiedniem, do organizowania spotkań, które uświadomią wzajemne powiązana historyczne i będą służyć polepszeniu stosunków między obecnymi mieszkańcami obu krajów.